Báo cáo BĐKH và nhu cầu về năng lượng ở Mỹ Latinh và Caribe: Thúc đẩy tuyên bố cùng hành động

(TN&MT) - Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) vừa công bố một báo cáo cho thấy, hiện tượng thời tiết cực đoan đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng ở Mỹ Latinh và Caribe do xu hướng nóng lên kéo dài và mực nước biển ngày càng dâng cao. Điều này tạo ra một vòng luẩn quẩn thúc đẩy nhu cầu về nhiên liệu hóa thạch và làm thay đổi khí hậu.

Tiềm năng lớn về năng lượng tái tạo chưa được khai thác

Theo Báo cáo Tình trạng Khí hậu của WMO ở Mỹ Latinh và Caribe năm 2022, nhiệt độ trong 30 năm qua đã ấm lên trung bình 0,2°C mỗi thập kỷ - tỷ lệ cao nhất được ghi nhận. Báo cáo cho thấy vòng luẩn quẩn biến đổi khí hậu đối với các quốc gia và cộng đồng địa phương.

Chẳng hạn, hạn hán kéo dài đã làm giảm sản lượng thủy điện ở phần lớn Nam Mỹ, làm tăng nhu cầu về nhiên liệu hóa thạch ở khu vực có tiềm năng năng lượng tái tạo đáng kể chưa được khai thác. Ngoài ra, các vụ cháy rừng do đất khô và nắng nóng gay gắt ở các vùng của Châu Mỹ Latinh vào năm 2022 đã khiến lượng khí thải CO2 lên mức cao nhất trong 20 năm, làm tăng nhiệt độ và nguy cơ thảm họa.

Sông băng ngày càng tan chảy với tốc độ nhanh, đe dọa các hệ sinh thái và an ninh nước trong tương lai của hàng triệu người. Lớp băng tuyết gần như bị mất hoàn toàn vào mùa hè năm 2022 tại các sông băng ở miền Trung vùng Andean, với các sông băng hấp thụ nhiều bức xạ mặt trời hơn, từ đó đẩy nhanh quá trình tan chảy.

Ông Petteri Taalas - Tổng thư ký WMO cho biết: “Nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan chịu ảnh hưởng của La Nina kéo dài nhưng cũng gia tăng bởi biến đổi khí hậu do con người gây ra. El Nino mới xuất hiện sẽ làm tăng nhiệt độ và kéo theo thời tiết khắc nghiệt hơn. Cảnh báo sớm cho tất cả sẽ rất quan trọng để bảo vệ cuộc sống và sinh kế”.

Theo ông, các lĩnh vực ưu tiên hàng đầu để thích ứng và giảm thiểu biến đổi khí hậu trong khu vực là nông nghiệp, an ninh lương thực và năng lượng. Báo cáo đề cập đến chủ đề chính này, làm rõ tác động của hạn hán kéo dài trong khu vực đối với sản xuất nông nghiệp và tiềm năng chưa được khai thác của năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng mặt trời và năng lượng gió.

Châu Mỹ Latinh và Caribe có tỷ lệ năng lượng tái tạo cao trong tổng mức tiêu thụ năng lượng, chủ yếu là do thủy điện. Tuy nhiên, tiềm năng khai thác các nguồn năng lượng mặt trời và gió của khu vực này còn hạn chế, chỉ chiếm 16% tổng sản lượng năng lượng tái tạo vào năm 2020.

Các tác động và rủi ro liên quan đến khí hậu
Ông Taalas cho biết: “Bão nhiệt đới, lượng mưa lớn và lũ lụt cũng như hạn hán nghiêm trọng kéo dài nhiều năm đã dẫn đến thiệt hại về người và hàng tỷ USD trong suốt năm 2022. Mực nước biển dâng cao và đại dương nóng lên gây ra rủi ro ngày càng tăng đối với sinh kế, hệ sinh thái và nền kinh tế ven biển”.

Khu vực Mỹ Latinh và Caribe đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất lương thực và các dịch vụ hệ sinh thái không chỉ mang lại lợi ích cho khu vực mà còn cho cả hành tinh. Khu vực này cũng rất dễ bị tổn thương trước các rủi ro khí hậu vì khoảng 3/4 dân số sống trong các khu định cư đô thị không chính thức và khoảng 8% dân số bị suy dinh dưỡng.

Báo cáo được công bố tại Hội nghị quốc tế về Môi trường và Phát triển ở La Havana, Cuba. Báo cáo cho thấy tầm quan trọng của các Cơ quan Khí tượng và Thủy văn Quốc gia và các trung tâm khí hậu khu vực trong việc cung cấp các dịch vụ tăng cường để hỗ trợ thích ứng và giảm thiểu những tác động của biến đổi khí hậu. Đây là báo cáo thường niên thứ 3 dành cho khu vực Mỹ Latinh và Caribe và cung cấp cho những người ra quyết định thông tin về khu vực và địa phương để tuyên bố hành động.

Người dân Mỹ Latinh và Caribe phải nhận thức rõ hơn về các rủi ro liên quan đến khí hậu, đồng thời, tăng cường các hệ thống cảnh báo sớm trong khu vực và tiếp cận các cộng đồng cần hệ thống này nhất. Theo dữ liệu năm 2020, chỉ 60% dân số được bao phủ bởi Hệ thống cảnh báo sớm đa nguy hiểm.

Theo Cơ sở dữ liệu về các sự kiện khẩn cấp (EM-DAT) của Trung tâm Nghiên cứu Dịch tễ học về Thảm họa (CRED), năm 2022, khu vực này hứng chịu 78 mối nguy hiểm liên quan đến khí tượng, thủy văn và khí hậu. Trong số này, 86% là các sự kiện liên quan đến bão và lũ lụt.

EM-DAT cho thấy thiệt hại kinh tế 9 tỷ USD chủ yếu là do hạn hán (40%) và bão (32%). Các số liệu thực tế liên quan đến tác động của các hiện tượng thời tiết cực đoan có thể còn lớn hơn do báo cáo không đầy đủ và do dữ liệu về tác động còn hạn chế ở một số quốc gia.

Nguồn: Báo Tài nguyên và môi trường số tháng 7/2023